Binlerce yıllık bir geçmişe sahip olan Yunan mitolojisi, Hristiyanlık öncesi Yunan toplumunun dini inancını temsil eder. Bu inançta pek çok ilah, tanrıça ve doğaüstü yaratık vardır. Bunlardan biri ise tanrıça Persephone’dir. Persephone öyküsü üstün yeteneklere sahip bir tanrıçayı değil, güzelliği yüzünden başına olmadık şeyler gelen bir bayanı ve bu yüzden dünyanın kuraklığa sürüklendiği bir periyodu anlatır.
- Reklam -
Persephone ismini yeraltı tanrıçası ya da kraliçesi olarak da görebilirsiniz fakat bu onun istediği bir güç değildi. Hades tarafından kaçırıldığı ve zorla yeraltında tutulduğu için bu unvanı kazanmıştı. Zeus ile Demeter’in kızı olan Persephone kaçırıldıktan sonra annesi o kadar üzüldü ki dünyayı kuraklık sardı. Persephone kimdir gelin yakından bakalım ve bugün bile kışın gelmesinin nedeni olan kıssasını görelim.
Persephone kimdir? Duru hoşluğuyla herkesi mest eden genç bir tanrıça:
Aslında genç tanrıçanın gerçek ismi Kore’dir. Persephone ismi, yeraltına kaçırıldıktan sonra Hades tarafından ona verilmiştir. Persephone, Zeus ile Demeter’in kızıdır. Bazı anlatılarda Zeus ile Demeter’in aslında kardeş oldukları ve Persephone’nin bir ensest bağlantı sonucu doğduğu söylenir. Öbür anlatılarda ise Persephone için Zeus’un kızı olduğu üzere birebir vakitte da eşidir denmektedir. Bu mevzuda Yunan mitolojisi biraz mide bulandırıcı.
- Reklam -
Kısaca Persephone öyküsü:
Tüm anlatılardaki ortak Persephone öyküsüne nazaran ise Hades Persephone’yi kaçırır ve yeraltına götürür. Annesi Demeter onu bulamayınca dünyayı kuraklık vurur. Bunu gören ilahlar Hades’ten kızı orta sıra da olsa annesine göstermesini isterler. Böylelikle Persephone yılın muhakkak vakitlerinde annesi ile görüşmeye başlar.
Gelelim Persephone’nin kaçırılışı efsanesine:
Günlerden bir gün Hades Persephone’yi görür ve aşık olur. Persephone’nin babası olan kardeşi Zeus ile görüştüğü vakit Zeus ona kızı kaçırmasını söyler. Persephone bir gün arkadaşlarıyla çiçek topladığı sırada çok uzaklarda ışıl ışıl parlayan bir nergis görür. Onu almak için ilerledikçe arkadaşlarından uzaklaşır.
Tam uzanıp nergis çiçeğini alacağı sırada yer yarılır ve yeraltı rabbi Hades, tek siyah atının bağlı olduğu otomobiliyle yerin altından fırlayarak genç tanrıça Persephone’yi zorla alıkoyar. Hades’in otomobiline binen Persephone yeraltına kaçılır. Persephone Hades’e karşı nefret doludur lakin vakit geçip de acıkınca onun ikram ettiği meyvelerden ortasından dört adet nar tanesi yer. İşte ne olduysa o vakit olur.
Kızını bulamayan Demeter dünyayı alt üst ediyor:
Persephone’nin kaçırılmasını öneren şahsen Zeus olduğu için olaylar onun pek umrunda değildir fakat annesi Demeter, kızını bıraktığı bahçede bulamayınca çıkar yola ve dokuz gün dokuz gece boyunca dünyayı gezerek kızını arar. En sonunda Güneş titanı Helios’tan öğrenir ki Hades kızını kaçırmıştır.
Bunun üzerine Demeter lanet olsun tanrıçalığına diyerek beşerler ortasında yaşamaya başlar. Yaşlı bir bayan olarak halkın ortasına karışmış olan Demeter küçük bir çocuğa dadılık yapmaya başlar. Lakin bu sırada asli misyonu olan rahmet vermeyi reddeder ve dünyayı büyük bir kuraklık kaplar.
Yaşanan bu kadar büyük felaketin insanlığın sonunu getireceğinden korkan ilahlar Demeter ile konuşarak tekrar rahmet vermesini isterler. Onun tek istediği ise kızına kavuşmaktır. Bu sefer rabler Hades ile konuşurlar. Ama bir sorun vardır, yeraltı dünyasının kuralları bir annenin çocuğuna kavuşma isteğinden daha kıymetlidir.
Persephone yeraltı dünyasından asla çıkamaz:
Persephone en sonunda açlığa dayanamayıp Hades’in ona ikram ettiği meyveler ortasından tam dört tanecik nar yemişti ya, işte o dört nar tanesi yüzünden bir daha asla yeraltından çıkamaz zira kurala nazaran ‘Ölüler ülkesinde bir şey yiyenlerin yeryüzüne çıkma hakları bulunmamaktadır.’
Zaten Demeter’in kızını aradığı, bulamayıp insanların ortasına karıştığı müddet boyunca Hades işleri ileri götürmüş ve Persephone’yi karısı yaparak onu yeraltı kraliçesi ilan etmişti bile. Yani Demeter’in kızı Persephone’ye ulaşma umutları yok denecek kadar azdı lakin yeniden de bir tahlil bulundu.
Persephone gelir yaz olur, o gidince kış olur:
Persephone, yediği dört adet nar tanesi yüzünden yılın üç ayında asla ancak asla yeraltından çıkamazdı. Kalan dokuz ayı ise yeryüzünde geçirebilirdi. Bu haberi alan Demeter sevinçten havalara uçtu. Dokuz ay boyunca kızını bir an olsun yanından ayırmadı. O ortada dünyanın dört bir yanından bolluk rahmet fışkırdı. Derken vakit geldi.
Neşe dolu dokuz ayın sonunda Persephone yine üç aylığına yeraltı dünyasına dönmek zorunda kaldı. Ana yüreği tabi anlamaz kural mural. Demeter tekrar kendini kaybetti, dünyadan elini eteğini çekti ve tüm rahmet kaçtı gitti. Derler ki bugün bile kış olmasının nedeni, Demeter’in kızı Persephone’nin yeraltına gitmek zorunda kalmasıdır.
Efsane hakkında kimi enteresan ayrıntılar var:
Derler ki Persephone’nin pek çok çocuğu oldu ancak hiçbirinin Hades babası değil, dokuz aylık periyotta yeryüzündeki birileriydi. Tekrar derler ki Demeter, Hades kızını görmesine müsaade verdiği için ona aşık olmuştur.
Başka bir öyküde Afroidit’in aşkı Adonis yeraltına gelir ve Persephone onu görüp aşık olunca dünyaya dönmesine müsaade vermez. Öbür bir öyküde ise Hades’in Minthe isimli bir peri kızıyla aşk yaşamasını kıskanan Persephone, onu ayakları altında çiğnemiş fakat Hades peri kızına acıyıp onu bir naneye çevirmiş.
Persephone ne demek, bugün manası nedir?
Persephone kıssası binlerce yıl öncesine ilişkin olsa bile sahip olduğu ayrıntılar tam manasıyla tüyler ürpertici. Zeus ile Demeter ensest bir bağ içindeler, kızın amcası kıza aşık oluyor, kızın babası kardeşinin kızı kaçırmasına müsaade veriyor. kız kaçırılıyor babanın umrunda değil, anne deliriyor kimsenin umrunda değil, dünya kuraklaşmasa kızın kaçırılmasını ilahlar bile umursamıyor, kızı kaçıran Hades ufak bir güzellik yaptı diye Demeter aşık oluyor; televizyon dizilerinde bile böylesini görmedik.
İlk anlatılarda Persephone saflığın ve bekaretin sembolüyken Demeter rahmetin sembolüdür. Yaşanan makûs olaylar yüzünde Yunan mitolojisinde iki tanrıça olarak anılmaya başladılar. Bugün bile hala Demeter’in ağıdına eşlik etmek isteyenlerin katıldığı bir şenlik düzenleniyor.
Yunan mitolojisindeki en trajik kıssalardan birine sahip olan tanrıça Persephone kimdir sorusu üzerinden dikkat çeken öyküsünün ayrıntılarından bahsettik. İşte demek ki tanrıça da olsan bayanın ismi yok bu dünyada.
