24 Şubat 2022’de başlayan ve hala devam Rusya-Ukrayna savaşı bugüne kadar dünya tarihinde görülmemiş yaptırımlara sahne olurken, bu yaptırımların bir kısmının da günümüz global dünyasında uygulanması da tartışmalara neden oluyor. Yeniden de yaptırımların Putin’den daha fazla Rus halkını zorladığı biliniyor. Putin ise buna daha ne kadar dayanabilecek bilinmiyor. Uzmanlar savaşın maliyetini hesaplıyor.
- Reklam -
Putin savaşın bu kadar uzayacağını düşünmüş müydü?
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna için savaşı başlatırken, bu kadar uzun süreceğine ya da iktisadının hasar alacağına dair fikri olup olmadığı bilinmiyor lakin uzmanlar birkaç gün içinde zafere ulaşacağını düşünerek yola çıktığını iddia ediyor.
Bir aydan fazla müddettir devam eden savaş bir yandan da ruhsal harbe dönüştü. Atlantic Council’de yayımlanan bir makalede askeri analistler Benjamin Johnson, Tyson Wetzel ve J.B. Barranco’ya nazaran, Rusya, Ukrayna direnişini ezmek için acımasız taktikler uyguluyor ve şöyle deniyor:
- Reklam -
‘Rusya’nın bu yıpratma savaşında Ukrayna’nın kaynaklara erişimini kesmeyi, Karadeniz’le irtibatını koparmayı ve Ukraynalı çiftçilerin ekinlerini toplayamaması sonucunda kıtlığa yol açmayı planladığını düşünüyoruz.’
Uzun bir savaşın Rusya için de yüksek maliyetli olacağı kesin olurken, asıl sorulması gereken bunun ne kadar yüksek olacağı?
BBC’nin haberine göre, Royal United Services Institute’tan Ed Arnold, ‘Askeri operasyonları sürdürmek maliyetli bir iştir, bilhassa de birlikler ana üslerinden uzakta olduğunda. Büyük ölçüde mühimmat depolamak, araçlara yakıt ve askerlere besin sevkiyatı yapmak gerekir’ diyor.
Rusya’nın yaşadığı lojistik sorunların göstergeleri artarken, en görünenleri ise tarlalarda terk edilen Rus askeri araçları oluyor.
Arnold bunu için de, ‘Muhtemelen bu operasyonun birkaç gün süreceğini düşünüyorlardı ve bu yüzden gereğince hazır değillerdi’ diyor.
Rusya kendi parasına dokunamıyor
Akademisyen ve eski asker olan James Stavridis, Rusya’nın maddi açıdan zorlandığını, kaynaklarının azaldığını ve savaşın maliyetinin de artmaya devam ettiğini söylerken, Rusya yaklaşık 600 milyar dolara çıkardığı dünyanın en büyük döviz rezervlerinden biri olan varlıklarının büyük bir kısmının Batı tarafından banka hesaplarında dondurulduğunu ve yaptırımlar nedeniyle Moskova’nın kendi parasına erişemediğini hatırlatıyor.
Askeri maliyetlerin dışında insan kaybı da var
Ukrayna hükümet danışmanlarında da olan Center for Economic Recovery ekonomistleri 24 Şubat’ta başlayan işgalin birinci 23 gününde Rusya’ya askeri maliyetinin 19,9 milyar dolar olduğunu hesapladı.
Kremlin’in yalnızca imha edilen askeri ekipmanlarının bedeli 9 milyar dolar oldu.
Bir de ölen beşerler nedeniyle gelecek 40 yıl iktisattaki potansiyel azalış öteki bir başlık altında ele alınabilir.
Ukrayna, 24 Şubat’tan 19 Mart’a kadar 14 bin 400’den fazla Rus askerinin öldürüldüğünü açıklamıştı.
Tahliyeler, yaralıların tedavisi, askeri mühimmat, yakıt harcamaları, beslenme ve yedek modül maliyetleri de öbür harcama kalemleri olarak büyük bir yekûn tutuyor.
İddiası maliyetleri Rusya açıklamadan teyit etmek mümkün olmazken, uzmanlar belirsizlikler nedeniyle ihtiyatlı davransalar da Rusya’ya maliyetin çok büyük olduğu görülüyor.
Tüm bunlara bir de Batı’nın yaptırımlarının tesiri ve artışı eklenirse hesap daha da karışıyor.
En kıymetli faktörlerden biri olan Avrupa ülkelerinin Rus gazını bağımlılığı oluyor
AB’nin doğal gazının yüzde 40’a yakını Rusya’dan giderken, bu durum herkesi zora sokuyor.
Rus bankalarından kimilerinin SWIFT ödeme sisteminden çıkarılması sonrası bu durum tüm Rus bankalarına yayılırsa işler değişebilir ve böylece Rusya’da gaz karşılığında ödeme alamayabilir.
Rusya’nın bütün bu seçenekler gerçekleşse dahi dayanma gücünün özel bir müttefikine bağlı olduğu biliniyor.
Çin, çatışmayı etkileyebilecek güçte ancak Pekin’in niyeti bu mu?
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Le Yunçeng 19 Mart’ta yaptığı konuşmada Batı’nın yaptırımlarının ‘ölçüyü aştığını’ söylerken, tek taraflı yaptırımların Rus vatandaşlarına yönelik ‘yok yere’ kısıtladığını belirterek, ‘Tarih bizlere gösteriyor ki yaptırımlar sorun çözemez. Yaptırımlar yalnızca sıradan insanlara, ekonomik ve finansal sisteme ziyan verir. Global ekonomiyi kötüleştirir’ demişti.
Çin, Putin’i ekonomik olarak ‘esir’ eder mi?
Lancaster Üniversitesi’nden Renaud Foucart, Çin’in Rusya için hayati kıymete sahip olduğunu düşünenlerden, ‘Yaptırımlar devam ederse Rusya, Çin ve Belarus dışındaki tüm ana ticaret ortaklarından yoksun kalacak’ diyor.
IE Business School Prof. Maxim Mironov ise Çin ile Rusya’nın büyük bir bağımlılık ilişkisi içinde olduğunu söylerken, ‘Çin, Rusya’dan çok ucuza hammadde alacak, Rusya’nın muhtaçlık duyduğu eserleri ise çok değerliye satacak. __Çin Rusya’ya koloni muamelesi yapacak. Bu savaşın tek kazananı Pekin olacak’ öngörüsünde bulunuyor.
Moskova, Batı’nın yaptırımlarla Rusya üzere büyük bir ülkeyi izole edemeyeceğini söylüyor
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, savaşın birinci başladığı ve yaptırımların sürat kazandığı devirde yaptığı konuşmasında ‘Dünya, Avrupa ve ABD’nin bir ülkeyi izole edebilmesi için çok büyük. Bilhassa de Rusya üzere büyük bir ülkeyi’ demişti.
Tekrar de Rus rublesi bu periyotta büyük paha kaybına uğrarken, Borsa bir aydan fazla kapalı kaldı. Enflasyon yükseldi ve faizleri Merkez Bankası neredeyse iki katına çıkarırken, 400’den fazla yabancı şirket de ülkeden çıktı.
Kestirimler Rus iktisadının yüzde 7 ila 15 ortasında küçülebileceğini öngörüyor
Rus hükümetinin
borçlarını ödeyemeyerek temerrüde düşeceğinden kaygı edilirken, birinci kupon ödemeleri yapılsa da sürecin sürdürülebilir olmadığı düşünülüyor.
Mironov, ‘Rusya’da sanayinin çarkları durmak üzere’ derken, Foucart savaşın maliyetinin Putin’i aşıp aşmayacağı konusunda iki gösterge veriyor:
-
Rus ordusu ve savunma endüstrisi Batı’dan teknoloji ithalatı yapmadan devam edebilme kapasitesine sahip mi?
-
Yaptırımların yarattığı tesir ile Rusya halkı Putin’i desteklemeye devam edecek mi?