AK Parti ve MHP’li milletvekillerinin ortak imzasıyla hazırlanan Milletvekili Seçimi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi‘nin birinci kısmında yer alan 7 husus TBMM Genel Konseyinde kabul edildi.
- Reklam -
Temel Kanun olarak iki kısım halinde görüşülen teklifin birinci kısmında yer alan ve kabul edilen unsurlara nazaran, seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indirilecek.
İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim etraflarında milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim etrafında almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak.
İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı temel alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek.
- Reklam -
Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, Siyasi Partiler Kanunu‘nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen mühletler içinde ilçe, vilayet ve büyük kongrelerini üst üste iki kez yapmamışsa seçime katılma yeterliliğini kaybedecek. Salt TBMM’de küme kurmuş olmak, seçime katılabilmenin kâfi kaidesinden biri olamayacak.
Genel Konseyde AK Parti’nin kabul edilen önergesiyle, görme engelli seçmenlerin oyun saklılığı aslına uygun halde oy kullanabilmesi için düzenlemeye gidildi. Buna nazaran, Yüksek Seçim Heyeti (YSK), görme engelli seçmenlerin kullanabilmesi için oy pusulalarına uygun şablon sağlayacak.
SEÇİM KONSEYİNİN BELİRLENMESİ
Vilayet seçim heyeti, bir lider, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak.
Vilayet seçim şurası lideri ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, vilayet merkezinde vazife yapan, kınama yahut daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yargıçlar ortasından, isimli yargı birinci derece mahkemesi adalet komitesince isim çekme suretiyle tespit edilecek. İsim çekmede birinci çıkan hakim lider, sonraki iki hakim asıl ve son çıkan iki hakim yedek üye olacak. İsim çekmeye katılacak hakim sayısının beşten az olması durumunda, bu yargıçlar ortasında isim çekme süreci yapıldıktan sonra eksik kalan asıl ve yedek üyeler, en kıdemli yargıçtan başlayarak belirlenecek.
İsim çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise lider ve asıl üyeler ile yedek üyeler en kıdemli yargıçtan başlayarak belirlenecek. Bu suretle kurulan vilayet seçim konseyi iki yıl müddet ile vazife yapacak.
Kıdemin belirlenmesinde kınama yahut daha ağır disiplin cezası almış olanlar başkalarından daha az kıdemli sayılacak.
Vilayet seçim heyeti başkanlığının boşalması halinde asıl ve yedek üyelerden en kıdemli hakim vilayet seçim konseyine başkanlık edecek.
İlçelerde, ilçede vazife yapan kınama yahut daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yargıçlar ortasından, merkez ilçelerde ise tıpkı nitelikleri taşıyan yargıçlar ortasından isimli yargı birinci derece mahkemesi adalet komitesince isim çekme suretiyle belirlenen hakim, heyetin lideri olacak.
İsim çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hakim heyetin lideri olacak.
Sandık heyetine üye bildirme hakkı olan bir parti; oluru olmadan öbür bir parti üyesini sandık şurası üyesi olarak gösteremeyecek.
TBMM Genel Şurasında teklifin birinci kısmında yer alan 7 hususun kabulünün akabinde ikinci kısmın tümü üzerindeki görüşmelere geçildi.
MUHALEFET REAKSİYON GÖSTERMİŞTİ
Muhalefete nazaran, “kaybetme telaşındaki” Cumhur İttifakı ortakları, “oyunun kurallarını değiştirme” prosedürüne başvurdu.
Yeni düzenleme için “ittifaklara suikast” yorumunu yapan muhalefet partileri, düzenlemenin ortalarında “çatlağa yol açmayacağı” görüşünde.
İktidar cephesine nazaran ise küçük partilerin aleyhine sonuç doğuracağı belirtilen yeni düzenleme her partiye, “kalelerinde milletvekili çıkarma” yolunu açıyor ve “büyük partiye sırtını dayayarak milletvekili çıkarma” yolunu kapatıyor.
D’HONDT SİSTEMİ NEDİR?
D’Hondt sistemi, Ghent Üniversitesi uygar hukuk kısmından akademisyen ve matematikçi Belçikalı Victor D’Hondt tarafından 1878’de tasarlanan izafî temsil sistemine deniyor.
Sistem Türkiye’ye 1961 Anayasası’yla girmişti. Bugün Arjantin, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çekya, Doğu Timor, Ekvador, Finlandiya, Galler, Hırvatistan, İskoçya, İsrail, İzlanda, Japonya, Kolombiya, Macaristan, Makedonya, Paraguay, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Şili ve KKTC’de uygulanıyor.
Sistem sayesinde, bir siyasi parti bir seçim bölgesinde bir milletvekili çıkardığında oyları ikiye, iki milletvekili çıkardığında oyları üçe, üç milletvekili çıkardığında oyları dörde, dört milletvekilindeyse toplam oyları beşe bölünüyor.
Sistem bu sayede yüksek oy alan partilere daha fazla vekil çıkarma imkânı verirken, küçük partilerin vekil çıkarmasının da önüne geçiyor
Örnek bir hesaplamaya nazaran, yedi milletvekili çıkaracak bir seçim bölgesinde A partisi 60 bin, B partisi 25 bin, C partisi de 14 bin oy almış olsun. Her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e bölünür ve o seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu sürece devam edilir.