Engelleyemediğimiz ve durduramadığımız bu davranış için kimi vakit çekinir hatta utanırız. “Nerden çıktın sen artık?” iç sesiyle elimizi ağzımıza götürür ve bu esnemeyi görünmez kılmaya çalışırız.
- Reklam -
Çoğumuz esnemeyi yorgunluğa ve uykusuzluğa bağlar ama bu aksiyonun ardında yatan birkaç sebep daha var. Şayet esnemeye başladıysanız, uykumuz olmadığı halde neden bu hareketi gerçekleştirdiğimizi ve bunun nasıl bulaştığını anlatmaya başlayabiliriz.
Her birimiz günde ortalama 20 kez esneriz.
- Reklam -
Bu sayı orta yaş ve üzerinde biraz daha fazlayken, otizm ya da şizofreni üzere toplumsal gelişimi farklı olan yetişkinler ise esnemez. 5 yaşın altındaki çocuklar ise sadece yorgunluk halinde esner.
Yorgunluğa ve uyarılma eksikliğine bir tepki olan esneme, hepimiz için emsal bir süreç.
Çoğunlukla uyku öncesinde ya da sonrasında esnediğimiz için bunun bir yorgunluk belirtisi olduğunu düşünürüz. Bu belirtinin yanı sıra can sıkıntısını tabir etmek için de esneyebiliriz.
Sıkıcı bir iş ile uğraşırken meydana gelen esnemede beynimiz, yüksek uyanıklık düzeyinden, daha düşük uyanıklığa geçiş yapar.
Yoğun bir spor aktivitesinden sonra da durum birebir. Bunlar dışında yüksek basınç alanından, alçak basınç alanına geçiş üzere fiziksel durum değişikliklerinde de kendimizi esnerken bulabiliriz.
Esnemenin şimdi kesin olarak saptanan bir nedeni yok ancak vakit içinde esnemeyle ilgili birçok teori geliştirilmiş ve araştırmacılar, bunlar üzerinden kimi sonuçlara ulaşmaya çalışmış.
Esnemeyle ilgili birinci teorilerden biri, esnemenin akciğerlerdeki makûs havayı uzaklaştırmanın bir yolu olduğunu öne süren Hipokrat’a ait. 17. ve 18. yüzyıllarda ise bilim insanları, esnemenin kan basıncında, kalp atış suratında ve kandaki oksijende artışaneden olduğunu fark etti. Bugün prestijiyle, neden esnediğimize dair en tanınan teori “uyarılmak için” esnediğimiz.
En yeni bulgular, esnemenin beyin sıcaklığıyla kontaklı olabileceğini öne sürüyor.
Beyin, sabit sıcaklığından daha fazla ısındığında, beyni soğutmak için esneyebiliriz. Esneme esnasında yüz kaslarımız gevşer ve bu durum yüz damarları yoluyla ısının kaybolmasına sebep olur. İçeri giren soğuk hava ise beyin kaslarının gevşemesine yardımcı olur ve bu doğrultuda beyinimizsoğur.
Peki esneme nasıl bulaşır?
Beynimiz, etrafımızdaki insanları kopyalamak üzere programlanan bir organ. Aynı vakitte bu hareket, beynimizdeki ayna nöronlarını da tetiklemekte. Bu nöronlar taklit etmekiçin gayeye yönelik davranış gerçekleştirirken aktive olur ve beynimiz, esneme refleksine karşı koyamaz.
Bu aksiyon, birinin esnediğini görmekle yahut diğer birinin esnediği kanısıyla de ortaya çıkabilir.
Yetişkin insanların %42-55’i, birinin tekrar tekrar esnediğini gösteren bir görüntüyü izlediği sırada ya da çabucak akabinde esnemek istiyor. Bu durum “bulaşıcı esneme” olarak isimlendirilir.
Beynin motor taklit, empati ve toplumsal davranış kısımlarını harekete geçiren esneme sayesinde beyindeki nöronlar, o kişinin yaşadıklarını sizin de hissetmenize neden olur ve siz hakikaten muhtaçlık duymasanız bile, sizin o hareketi gerçekleştirmenizi emreder.
Esneyen kişi arkadaşımız, ailemizden biri hülasa yakın bir bağa sahip olduğumuz biriyse, bu hareketi gerçekleştirmeye daha meyilli oluruz. Esneyen bir yabancıyı gördüğümüzdeki esneme davranışımız ise beynimizde kurulan empatik ilişki sayesindedir.
Esneme, yalnızca insanlara has değil.
Hemen çabucak tüm hayvanlar esneyebilirken, sırf birkaç tür bulaşıcı esneme stantlar. Köpekler ve kurtlar, bulaşıcı esnemeye maruz kalan hayvanlardandır.
Ya çok fazla esniyorsak?
Esnemek çoğunlukla zararsızdır. Aşırı esneme ise, tıbbi müdahale gerektiren birkaç farklı rahatsızlıktan kaynaklanabilir.
Bu reaksiyon, tıpkı vakitte bir uyku bozukluğunun işareti de olabilir. Çok yaygın görülmemekle birlikte çok fazla esnemek, kalp krizi ve aort ile ilgili kalp rahatsızlıklarına da davetiye çıkarabilir.
Doya doya esnediyseniz, yüzünüzü yıkayıp kendinize gelebilirsiniz.
- Kaynaklar: Medical News Today, Rise Science, Real Simple, The New York Times, Library
