Tarihi kültürel zenginlikleriyle Kapadokya’ya açılan kapı olan ve Orta Anadolu ve Kapadokya’nın birinci yerleşim yeri olarak bilinen Aksaray’da yaşanan dünya birincileri herkesi şaşırtıyor.
Birinciler ortasında yer alan ve 10 bin 500 yıl evvel gerçekleştirilen dünyanın birinci beyin ameliyatı da Aksaray’da gerçekleştirildi. Gülağaç ilçesine bağlı Kızılkaya köyünde bulunan Aşıklı Höyükte her yıl hafriyat çalışmaları hala devam ederken, höyük adeta ziyaretçi akınına uğruyor.
Her yıl ziyaretçi sayısı süratle artan Aşıkla Höyük’te bulunan 11 iskelet ortasında bulunan bir tanesi de birinci beyin ameliyatının yapıldığı kafatası. Birinci hafriyat çalışmasının 1989 yılında başladığı Aşıklı Höyük’te birçok obsidyen ve çeşitli ameliyat materyalleri bulundu.
Dünyanın birinci beyin ameliyatı 10 bin 500 yıl evvel Aksaray’da yapıldı. 10 bin 500 yıllık yerleşim yeri olan Aşıklı Höyük’te genç bir bayana yönelik gerçekleştirilen ameliyatın akabinde bayanın 10 gün daha yaşadığı bilimsel olarak tespit edilirken, müzede sergilenen kafatası görenleri şaşırtıyor.
Milattan evvel 8400 yılı ile 7300 yılları ortasında birinci yerleşik topluma geçenler
Aşıklı Höyük’te Orta Anadolu’da birinci hayvan evcilleştirilmesinin görüldüğüne dikkat çeken Aksaray Müze Müdürü Yusuf Altın, şunları kaydetti:
“Aşıklı Höyük’teki hafriyat çalışmaları fiilen 1989 yılında merhum Ufuk Esin hanımefendi tarafından müze kurtarma hafriyatları ve daha sonra Cumhurbaşkanlığı hafriyatı formunda başladı. Daha evvel de 1950’li yıllarda yabancı bilim adamları tarafından tespit edilmiş ve birinci kazılarımız 1989 yılında başlamıştı. Birinci yıllarda hafriyatta 11 tane iskelet bulundu. 11 iskelette yapılan çalışmalarda bir kafatası bilhassa dikkat çekiyor. Aşıklı Höyük deyince ‘aşık’ sözü kemik demek. Bunlar, göçer toplumdan toplayıcı toplumdan milattan evvel 8400 yılı ile 7300 yılları ortasında birinci yerleşik topluma geçen Anadolu’da yaklaşık bin yıllık bir serüven içinde Aşıklı Höyük’te ikamet etmişler. Megaron yuvarlık tip dediğimiz mesken tipinden daha sonra dikdörtgen dar geçitli tek oda, 2 oda ve sonra 3 oda biçimindeki yerleşim planlarıyla konut mimari çalışmalarına başlamış ve bu Aşıklı Höyük’te Orta Anadolu’da birinci hayvan evcilleştirilmesini görüyoruz. Bununla birlikte avcılık bir toplumdaki obsidyen materyaller var. Daha sonra bu hayvan kemiklerini kullanarak kullanım aletlerine bızlar yapıyorlar. O devirdeki yaş sınırlamalarına ve bu 11 iskeletleri bizim karbon 14 metotlarımızla yaptığımız çalışmalarda genel yaş ortalamalarında 20-30 ortasında, kimileri 50 yaş aralığında ve bunların kimilerinin bel hastalıkları ve demir eksikliklerinden öldükleri bilimsel olarak ispatlandı.”
Kafatasının iki tarafında delgi var
Hafriyatlarda ele geçirilen iskeletlerden birinin çok farklı olduğunu anlatan Müze Müdürü Altın, şöyle devam etti:
“İçlerinden birisi farklı. Trapanasyon dediğimiz bu iskelette 2 tane kafatası üzerinde delik görüyoruz. Bu iskeletin o günün koşullarında 20-25 yaşlarında vefat ettiği, bu hastanın kemikleri üzerinde de belinde hafif bir rahatsızlık olduğu görülmüştür. O günkü toplum büsbütün çalışma, avcılık, toplayıcılık ve ağır bir tarım hayatına başlangıç olması sebebiyle o insanların bel hastalıkları olması da olağan. Beynin 2 tarafından yaklaşık 11.2 milimetre genişliğinde bir delgi ile delinmiş, delikten sonra tekrar 2 milim daha deliğin kapandığı görünmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalarda hasta bu ameliyattan sonra yaklaşık 10 gün daha yaşamış. Delme sürecinden sonra yaşamış, zira beden kendini onarmış. Orta Anadolu’da bir bayanın, hastalığı neydi bilinmiyor fakat o günün kurallarında yaklaşık bundan 10 bin 500 yıl evvel Aksaray’ın Gülağaç İlçesi Kızılkaya Köyü sonlarında bir beyin ameliyatı olması dünyadaki ilklerimizden birisidir.”
Beyin Ameliyatı,Aksaray
