Karanlıktan, yılandan, saldırgan başıboş köpekten korkmak yaygın ve kabul edilir kaygılardır. Pekala ya delikler? Evet bildiğimiz delik, yuvarlak form, çıkıntı ve tümsek. Yahu bunlardan korkulur mu demeyin tıpta bir ismi bile var, tripofobi. Tripofobi sahibi beşerler büyük ya da küçük deliklerlerden, yan yana dizili tümseklerden ve gibisi çıkıntılardan rahatsız olurlar.
- Reklam -
Tripofobi o denli çok sık görülen bir endişe olmadığı için birinci defa duyuyorsanız pek gerçekçi gelmeyebilir lakin ender de olsa az sayıda kişi hakikaten de bu çeşit bir endişeyle yaşamaya çalışıyor ve düşündüğümüzden çok daha güç bir hayat sürüyorlar. Pekala neden olur bu türlü bir dehşet diyorsanız gelin tripofobi nedir yakından bakalım ve nasıl tedavi edilir sorusunun cevabını arayalım.
Korkuyu net bir halde tanımlayarak başlayalım; Tripofobi nedir?
Delik korkusu ya da delikli cisim korkusu olarak lisanımıza çevirebileceğimiz tripofobi, Yunanca delik manasına gelen tripa ve dehşet manasına gelen phobos kelimelerinin birleştirilmesiyle türetilmiş bir ruhsal rahatsızlıktır. İsminden da anlaşılacağı üzere tripofobi sahibi şahıslar deliklerden, oyuklardan, yuvarlak formlardan, çatlaklardan ve çıkıntılı tümseklerden iğrenip rahatsız olur ve hatta korkarlar.
- Reklam -
Nasıl yani, tam olarak tripofobi ne demek?
En yeterlisi birkaç örnek verelim. Bir narı elinize alıp ikiye yardığınızı düşünün, bir ponza taşını gözünüzün önüne getirin ya da yakın çekim cilt gözeneklerini hatırlayın; işte tripofobi sahibi bir şahısta tüm bunlar iğrendirici, rahatsız edici ve hatta endişe uyandırıcı hislere neden olur. Bu his bazen biyolojik bir belirti olarak da kendini gösterebilir.
İyi lakin tripofobi neden olur?
Şöyle geçmişe, oldukça geçmişe gidelim ve ilkel atalarımızı düşünelim. Ormanın ortasında bir başına yemek arayan insan, zehirli yılanları ve zehirli bitkileri üzerindeki parlak beneklerden tanırdı. İşte tripofobi tam da insanın bu biçimde korkmak üzere evrimleşmesinin bir sonucu olarak günümüze kadar geldi.
Bu noktada uzmanların farklı görüşleri var. Tripofobi sahibi bireyleri rahatsız edenin sadece benek gibisi çatlak ya da delikler değil, birebir vakitte bu biçimlerin sahip olduğu yüksek kontrastlı renkler olduğu düşünülüyor. Sonuçta tabiattaki zehirli bitki ve hayvanların büyük bir kısmı bu çeşit renklere sahiptir.
Kişilerin tripofobi sahibi olması, çocuklukta yaşanmış bir travmanın da sonucu olabilir. Eğer kişi çocuk yaşta bir yılan tarafından ısırıldıysa ya da arı tarafından sokulduysa onun için o yara delikleri ile acı ortasında direkt bir irtibat kuruluyor ve yaş ilerlese bile çocuk yaşta öğrenilmiş bu bağ kolay kolay kopmuyor.
Tripofobi belirtileri nelerdir? Bir delik gördüğünüzde bunlar oluyorsa şüphelenebilirsiniz:
- İğrenme
- Rahatsızlık hissi
- Terleme
- Kaşıntı
- Çarpıntı
- Titreme
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Nefes darlığı
- Tüylerin diken diken olması
- Göz kararması
- Görüntüden uzaklaşıp kaçma hissi
Eğer bir delik, çatlak, yuvarlak cisim, tümsek, çıkıntı ve bunların tekrarlayan örneklerinden birini gördüğünüz vakit yukarıdaki belirtilerden birini ya da birkaçını hissediyorsanız tripofobi sahibi olma ihtimaliniz bir oldukça yüksek. Bu belirtiler bazen çok hafif, bazense çok ağır biçimde görülebilir.
Bazı objeler tetikleyici olabilir:
- Simit
- Tahıllı hamur işi ürünler
- Delikli peynirler
- Çilek
- Böğürtlen
- Ahududu
- Bal peteği
- Ayçiçeği
- Tohumlar
- Bazı böcekler
- Yılan
- Kertenkele
- Kurbağa
- Mercan
- Bazı ayakkabı tabanları
- Karanlıkta parlayan noktalar
- Sünger
- Köpük görünümü
- Cilt yaraları
- Cilt döküntüleri
- Çakıl taşı döşenmiş yollar
Bu cins örnekleri çoğaltmak mümkün. İçinde delik, çatlak, tümsek, çıkıntı olan ve tekrar eden tüm objeleri kıymetli tetikleyiciler olarak düşünebilirsiniz. Elbette tüm bu tetikleyiciler büyük oranda belirtilere neden olmayabilir. Kişi bazen yalnızca ufak bir rahatsızlık hissi ile bu tetikleyiciden uzaklaşabilir.
Tripofobi, teşhisi kolay konulan bir rahatsızlık:
Tripofobi tahminen uzun yıllardır insanların uğraştığı bir ruhsal rahatsızlık olsa da tanımlanması son birkaç yılda oldu. Yapılan çalışmalarda tripofobi tanısı konulan hastaların sayısı hayli az olsa bile bazı uzmanlara nazaran insanların yüzde 17’si farklı belirti yoğunluklarında da olsa bu kaygıyı taşıyor.
Neyse ki artık resmen tanımlanmış bir kaygı çeşidi olduğu için teşhisinin konması da daha kolay hale geldi. Uzman bir psikoloğa giderek tetikleyicilerinizi ve tetikleyiciler sonrası yaşadığınız belirtileri net bir formda anlatırsanız uygun bir teşhis konacaktır. Natürel her delikten korkan da tripofobi sahibi olacak değil. Görüşme sonunda buna uzman karar verecektir.
Kurtulmak mümkün mü, tripofobi nasıl tedavi edilir?
Merak etmeyin, tripofobi tahlilsiz bir kaygı değil. Genel olarak majör depresyon ve anksiyete bozukluklarla birlikte görülür. Tedavi yolu ise büsbütün şahsa özel olarak planlanır. İlk hedeflenen, belirtilerin yoğunluğunu azaltmaktır. Kısa vadeli ve uzun müddetli planlara nazaran süreç içerisinde farklı tedavi formülleri denenebilir.
Tedavi sonunda istenilen, tripofobi sahibi kişinin tetikleyicileri gördüğü vakit yüzleşmekten kaçınmamasıdır. Kişi, tedavi sonunda daha evvel onda kaygı, rahatsızlık, iğrenme duygusu uyandıran objelerle rastgele bir güvenlik korkusu olmadan yüzleşmelidir. Bilişsel davranışçı terapi prosedürleri, tripofobi için en sık kullanılan prosedürdür fakat dediğimiz üzere, tedavi bireye özel olarak planlanır.
Ne vakit bir uzmana danışmak gerekir?
Hepimiz vakit zaman birtakım dehşetler yaşarız, hatta bu dehşet daima hale gelebilir. Öncelikle endişelerimizi ve nedenlerini kendimiz tespit etmeye çalışarak nasıl düzelteceğimiz üzerine baş yormalıyız. Baktık olmuyor, kaygılar sürüyor ve hatta hayat kalitemizi etkileyecek hale geliyor; işte o noktada uzman bir psikologdan yardım almak gerekiyor.
Halk ortasında delik korkusu olarak da bilinen tripofobi nedir, neden olur, nasıl tedavi edilir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sadece bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere tripofobi konusunda da en gerçek ve size özel bilgiyi uzman bir psikologdan almanız gerektiğini unutmayın.
