1914 – 1918 yılları ortasında yaşanan Birinci Dünya Savaşı, tarihin gördüğü en kanlı olaylardan kimilerinin yaşanmasına neden olmuştur. Onlarca ülkenin birbirine girdiği bu savaşta Osmanlı İmparatorluğu da vardı. İtilaf Devletleri’nin basitçe geçerek savaşı kazanacaklarını düşündükleri bir muhabere Çanakkale Boğazı’nda yaşandı ancak bilmiyorlardı ki Çanakkale geçilmezdi.
- Reklam -
18 Mart 1915 günü yaşanan Çanakkale zaferi ile birlikte hem ülkemizin hem de dünyanın yazgısı değişti. O periyot bir Kurmay Albay olan Mustafa Kemal bir kahramana dönüştü ve kurtuluş çabamızın de temelleri atıldı. Sayısız şehidimizin kanıyla sulansa bile o topraklar son kurşuna kadar korundu. Gelin Çanakkale zaferinin tarihi kıssasına yakından bakalım ve bugüne kadar süren izlerini görelim.
Dünya patlamaya hazır bir barut fıçısı üzereydi:
- Reklam -
18. yüzyılda başlayan Sanayi İhtilali ile birlikte Avrupalı devletlerin hammadde muhtaçlığı hiç olmadığı kadar artmıştı ve aralarında büyük bir rekabet vardı. Birleşik Krallık, Fransa, Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Rusya ortasında yaşanan çekişmeli ticari yarış kısa müddette evvel siyasi, daha sonra da askeri bir çatışmaya döndü.
28 Haziran 1914 günü bir Sırp milliyetçisi tarafından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtı Franz Ferdinand’ın öldürülmesi ile birlikte ipler koptu. Ülkeler ortasında arka arda evvel seferberlikler, daha sonra da savaşlar ilan edildi. Dünya İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri ortasında ikiye bölünmüştü. Gaye ise yüzlerce yıldır değişmemişti, Türkiye toprakları.
Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı’na giriyor:
Uzun vakittir gerileme periyodun olan Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Dünya Savaşı’nın birinci aylarında savaş dışı ilan edilmişti. Fakat Avrupa’nın içinde yüzlerce yılın kini vardı. Rusya sıcak denizlere inmek, Birleşik Krallık Hindistan yolunu garanti altına almak ve Orta Doğu’daki petrollere ulaşmak isterken; Fransa Lübnan ve etrafını, İtalya ise Antakya’yı istiyordu. Yani tam manasıyla topraklarımıza göz dikilmişti.
Osmanlı İmparatorluğu, 20. yüzyılların birinci yıllarında Birleşik Krallık’la yakınlaşmaya başlamıştı. Hatta ortamızda pek çok kıymetli mutabakat bile imzalandı. Balkan Savaşı sonrası İttihat Terakki kümesinin iktidara gelmesi ile birlikte bu sefer Almanya ile bir yakınlaşma başladı. Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile birlikte bu yakınlık gözle görülür bir halde arttı.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Sırbistan’a savaş ilanından bir gün evvel Almanya ile birlikte Rusya’ya karşı bir savunma antlaşması yapacaktık ancak Almanya’nın Rusya’ya savaş ilan etmesi ile birlikte bu antlaşma bir ittifaka dönüştü. Ülkede seferberlik ilan edildi lakin bu antlaşma zımnî tutuldu ve bir tarafsızlık ilan ettik. Elbette bu durum çok uzun sürmedi.
Goeben ve Breslau harekatı ile Çanakkale Savaşı başlıyor:
Savaş hazırlıkları şimdi tamamlandığı için Enver Paşa Osmanlı’nın fiilen savaşa girmesini geciktiriyordu. Lakin Almanlar sıkışmış durumdaydı. İngilizlerin ablukasında olan Goeben ve Breslau gemileri kaçarak Çanakkale Boğazı’na geldiler. Elbette peşlerinden de İngilizler. Memleketler arası antlaşmalar gereği bu iki geminin boğazdan çıkması gerekiyordu lakin ittifak vardı. Bu nedenle Goeben gemisi Yavuz, Breslau ise Midilli isimlerini alarak Osmanlı bayrağı çektiler.
Aslında Osmanlı bir cins oldu bittiyle fiilen Birinci Dünya Savaşı’na katılmış oldu. Fransız ve İngiliz gemileri ile denizaltılardan oluşan büyük bir filo Çanakkale Boğazı’nı ablukaya aldı. Çanakkale Boğazı İtilaf Devletleri için son derece kıymetliydi zira burası hem İstanbul’u yani başşehri işgal etmek için birinci adımdı hem de müttefikleri olan Rusya’ya yardım gönderebilecekleri tek deniz yoluydu. Çok geçmeden deniz harekatı başladı.
Winston Churchill’in talimatıyla deniz saldırısı başladı:
Çanakkale üzerinden bir deniz harekatı yapılmasına 28 Ocak 1915 günü karar verildi. Bu kararın en büyük destekçisi daha sonra uzun yıllar İngiltere başbakanlığı da yapacak olan Winston Churchill’di. Harekat 19 Şubat 1915 günü başladı. Yüzlerce top, binlerce mermi attı. Ama Türkler o kesin bir çizgi çizmişlerdi ki bir adım bile ileri gidemediler. Bu süreçte Nusret Mayın Gemisi işçisi bir kahramanlık destanı yazmıştır.
En güçlü akın ve Çanakkale zaferi 18 Mart 1915 günü yaşandı:
Deniz harekatı ile maksatlarına ulaşamayacaklarını anlayan İtilaf Devletleri plan değiştirdi. Zira Müstahkem Mevki Kumandanı Cevat Çobanlı giriş tabyalarının geri hatta çekmişti. 18 Mart 1915 günü tarihin gördüğü en büyük ataklardan bir tanesi yaşandı. Lakin hepimizin bildiği üzere Seyit Onbaşı, İngilizlere hiç beklemedikleri bir sürpriz yaparak 215 kiloluk bir mermiyi tek başına ateşledi ve HMS Ocean gemisini devre dışı bıraktı.
18 Mart 1915 gününün Çanakkale zaferi olarak anılmasının nedeni, İtilaf Devletleri donanmasının büyük bir kayıp yaşaması ve deniz harekatından vazgeçmesi olmuştur. Lakin o günden sonra da ataklar devam etmiş ve kara savaşları başlamıştı.
Bir şafak vakti kara harekatı başladı:
25 Nisan 1915 günü İngiliz, Fransız ve Anzak kuvvetleri deniz yoluyla geçemedikleri Çanakkale’den kara yoluyla geçmek için şafak vakti harekete geçtiler. Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir ve Arıburnu kıyılarından karaya çıkmayı denediler. Fakat karşılarındaki Türk savunması onlara geçit vermedi.
6 Ağustos 195 günü Suvla Koyu’ndan karaya çıkmaya çalışan düşman, karşısında Kurmay Albay Mustafa Kemal ve askerlerini buldu. O gün Birinci Anafartalar Muharebesi yaşandı. Sonraki gün Kocaçimentepe-Conk Bayırı’nda İkinci Anafartalar Muharebesi yaşandı ve İngilizler ile Anzak kuvvetleri bir adım dahi ileri gidemediler. En sonunda 1915 yılının Aralık ayında İngilizler, Fransızlar ve Anzaklar tıpış tıpış ülkelerine döndüler.
Çanakkale zaferinin kıymeti ve manası nedir?
Çanakkale savaşı ve sonrasında kazanılan zafer aslında birkaç aylık kısa bir süreçtir. Yüz binlerce şehit verdiğimiz bu zafer sayesinde bugün yaşadığımız Türkiye Cumhuriyeti kuruldu diyebiliriz zira o vakit kahraman askerlerimiz canları kıymetine savaşıp da Çanakkale geçilmez diye göğüslerini siper etmeselerdi İstanbul kaybedilecek ve Kurtuluş Savaşı başlamadan bitmiş olacaktı.
Çanakkale zaferi ay ay değil gün gün hatta saat saat incelenerek askeri okullarda ders olarak öğretilen bir savaştır. 57. alay üzere kahraman birlikler, Seyit Onbaşı üzere insan üstü muvaffakiyetler sergileyen askerler ve Mustafa Kemal üzere kahramanlar burada ortaya çıkmıştır. Galatasaray, Konya ve İzmir liseleri o sene hiç mezun verememiş, uzunluklarından büyük silahlarıyla çocuklar cepheye gitmiştir.
Bu açıdan baktığımız vakit Çanakkale zaferi aslında Türk milletinin azim ve kararlığını, yüzyılardır süren geri kalmışlığa dur deyişini gösterir. Sonrasında bilfiil işgal edilen topraklarımızda kurtuluş uğraşının birinci kıvılcımı burada atılmıştır. Türkler, dünyanın mukadderatını tayin ettiklerini bir kere daha yedi düvele duyurmuşlardır.
Bu süper zaferi mevzu alan sinemalara bu içeriğimizden ulaşabilirsiniz: