Kentel, ankete katılanların yüzde 47’sinin Kürtçe ve Türkçe anadilde eğitimi savunduğunu ve bu sayının bir ortada yaşamak için hayli umut verici olduğunu söz etti.
- Reklam -
KARAR HABER MERKEZİ
Bir Ortada Yaşarız Eğitim ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı (BAYETAV), KONDA ve SAM işbirliği ile hazırlanan “Türkiye’de Bir Ortada Yaşarız” isimli araştırmasının sonuçlarını İzmir’de düzenlediği lansman ile duyurdu. BAYETAV’ın Bornova’daki genel merkezinde yapılan lansmana çok sayıda siyasetçi, akademiyen ve kanaat lideri katıldı.
Konuşmak için kürsüye birinci olarak BAYETEV Kurucu Lideri iş insanı Ali İstek Çevik çıktı ve vakıf fikrinin ortaya çıkış öyküsünü anlattı. Çevik’in akabinde kürsüye çıkan BAYETAV Genel Koordinatörü, Sosyolog Prof. Dr. Ferhat Kentel ise, anket çalışmasının sonuçları hakkında bilgi verdi. Kentel, anket çalışmasının toplumsal meselelerin tahlili için somut bilgiler ortaya koyduğunu ve tüm farklılıklarımıza karşın bir ortada yaşamamızın mümkün olduğunu söyledi. Çalışmayı alanda şahsen yürüten araştırma şirketi KONDA’nın Genel Müdürü Bekir Ağırdır’ın ise konuşmasına seçim anketleriyle ilgili tüyo vererek başlaması günün sürprizi oldu. Ağırdır seçimlerle ilgili olarak, “Temkinli ve huzursuz bir optimistlik içindeyiz” demesi dikkat çekti.
- Reklam -
Vakfın Kurucu Lideri Çevik konuşmasında, “Benim de diğerleri üzere hayallerim var. BAYETAV aslında şu, ‘hayalden gerçeğe, kuvvadan fiile’ diyorlar ya tıpkı onun üzere. Zira hayal kurmanın dışında bir adım önde duralım’ dedik. Hayallerimiz için yapabileceğimiz şeyleri, kendi küçük etrafımızla paylaştık. Daima bir arada küçük bir seyahate çıktık. Güç lakin çok pahalı olduğunu düşünüyorum. Bizden geriye kalabilecek kendimiz için, kentimiz için, ülkemiz için, dünya için yeterli bir şeyler yapalım’ dedik. BAYATAV işte bunun ismi. Herkesi bu vakıfla birlikte çalışmaya davet ediyorum” dedi.
“SORUNLARIN TAHLİLİ İÇİN BİR ŞEYLER YAPILABİLECEĞİNİ GÖSTERMEK ÜZERE YOLA ÇIKTIK”
Araştırmanın sonuçlarını açıklamadan evvel vakıf fikrinin nasıl oluştuğuna dair bilgiler veren Ferhat Kentel, “BAYETAV Vakfı bir ortada yürümeyle gelişen bir vakıf. Herkes bir şeyler yapabilir, biz de bununla ilgili bir örnek oluşturmaya çalıştık. Memlekette bir çok sorun var. Eğitim sorunu, toplumsal eşitsizlik, adaletsizlik, bir ortada yaşayamama ve kutuplaşma üzere sorunlar var. Pekala bunlarla ilgili ne yapabileceğimizi düşündük. Şöyle bir şey dedik, ‘Kutuplaşmaların ötesinde sanki, diğer bir şey var mı bu toplumda?’ Diyerek yola çıktık. Evet ülkemizde kutuplaşma var. Pekala kutuplaşma tek ve asıl olan şey mi? ‘Altı-üstü, arkası-önü yok mu?’ Diyerek bunu hayal ettik. Araştırma bu formda hayal edildi.” tabirinde bulundu.
“ÇALIŞMA TÜRKİYE’Yİ TEMSİL EDEN BİR SAYIYLA YAPILDI”
Geçen yıl haziran ve temmuz aylarında yapılan araştırma hakkında teknik bilgiler veren Kentel, “Araştırmayı, KONDA’nın ve SAM’ın dayanağı ile gerçekleştirdik. KONDA’nın nicel olarak anket tarzıyla yaptığı çalışma, 67 vilayet 286 ilçe ve 2 bin 132 görüşme ile yapıldı. Bu sayı Türkiye’yi temsil etmek açısından düzgün bir sayı. Öteki taraftan SAM tarafından nitel araştırma yürütüldü. Orada da 62 tane derinlemesine görüşme 12 odak küme diye tabir edilen araştırmalar yaptık. Bir kadro sonuçlar çıkardık bunlardan. Burada inanılmaz bir veri var. Bunun içine daldıkça dünya kadar bilgi çıkabilir.” tabirinde bulundu.
Ülkemizin çok farklı toplumlardan oluşan çeşitlilikler sunduğunu ve bunun çok değerli olduğunu vurgulayan Kentel, “Bütün bu çeşitlilik endişe ve güvensizlik de yaratabiliyor. Nereden kaynaklanıyor bu? Endişeyle beşerler cemaatleşiyorlar. Kendilerini itimada almak istiyorlar. İsterseniz bunlara global sıkıntılar deyin, isterseniz Ukrayna yahut Suriye sorunu deyin. Yahut hükümetin ‘şu parti bu parti kötü’ diyerek yarattığı tansiyonlar olarak düşünün. Münasebetiyle çoğunluk haline karşın içinize kapanıyorsunuz. Cemaatleşme sürdükçe, bir yere ilişkin olmak süreci başlıyor.” dedi.
KARAMSARLIĞIN HAKİM OLDUĞU ORTAMLARDA EN BÜYÜK MAĞDURİYETİ AZINLIKLAR YAŞIYOR”
Toplumun geleceğe yönelik karamsar olduğuna dikkat çeken Kentel, “Bütün toplumsal dehşetlere karşın bizim anketimiz şu sonucu çıkardı. Ankete katılanların büyük çoğunluğu insanlığın daha berbata gittiği kanaatinde” dedi.
Ankete nazaran, “Her şeye karşın insanlık daha güzele gidiyor” diyenlerin yüzde 18 olduğunu söyleyen Kentel, “Toplumun yüzde 66’sının ise insanlığın düzgüne gitmediğini düşündüğünü söyledi. Ankette ‘İnsanların büyük kısmının düzgün ve emniyetli olduğunu düşünüyorum’ diyenlerin yüzde 23’te kaldığını söyleyen Kentel, ‘Hayır yanlış bu’ diyenlerin oranının ise yüzde 54 olmasına dikkat çekti. Bu sayıların epey berbat olduğunu belirten Kentel, “‘Bu çoğulluğun içinde bir ortada yaşamak çok da mümkün görünmüyor’ diyen bir hal var” yorumunda bulundu.
Bu tip ortamlarda, etnik ve mezhepsel azınlıkların daha büyük sorunlar yaşadığını hatırlatan Kentel kelamlarına şöyle devam etti:
“Bir kadro beşerler günah keçisi haline geliyor. Tam da bu cemaatleşmeye bağlı olarak. Bu kaygıların yansıtılabileceği kümeler günah keçisi haline geliyor. Örneğin Suriyeliler, Kürtler, başörtülüler, Aleviler günah keçisi olarak seçilebiliyor.”
TOPLUMUN YÜZDE 40’I AYRIMCILIĞA UĞRADI
Hayatınızda etnik, mezhepsel, dini yahut cinsiyetiniz sebebiyle ayrımcılığa uğradınız mı?’ Sorusuna ankete katılanların yüzde 60’nın ‘hayır’, yüzde 40’nın ise ‘evet’ dediğini söyleyen Kentel, “Rakamın bir adedinin daha çok görünmesi tek başına kıymetli değil. Bu ülkede kabaca 80 milyon insanın yüzde 40’ı ayrımcılığa uğradığını söylüyor. Bu çok ağır bir sayı. Burada yüzde 60’ın ‘ayrımcılığa uğramadık’ demesi çok değerli değil. Yüzde 40 çok değerli bir oran” dedi.
Yaşadığımız gündelik hayatın tamda bütün bunları aşmak için büyük bir potansiyel sunduğunu ileri süren Kentel kelamlarına şöyle devam etti:
“‘Farklı kümelerin neler hissettiğini anlamaya çalışırım” diyenlerin yüzde 85. Bu aslında güzel niyet belirtisi. ‘Benden farklı olan, ötekilerden birisiyle iş paydaşlığı yaparım’ diyenlerinin oranının yüzde 67 olduğunu tabir eden Kentel, “Yapmam diyenler var natürel ancak yapabilirim diyenler çoğunlukta. Bunlar gündelik hayattaki potansiyele ait hoş örnekler”
ANKET KUTUPLAŞMANIN NEDENİNİ ORTAYA KOYUYOR
Kentel, toplumsal kutuplaşmanın en değerli nedenlerinden birinin anket sonucundan çıktığını söyleyerek, “‘Başkalarına karşı duyduğumuz güvensizliklerin nedeni birileri tarafından tahrik edilmesidir’ diyenler yüzde 88. Yani beşerler ‘birileri tarafından kutuplaştırılıyoruz’ diyor. Birileri size ‘Düşman bu’ diyor. Bu daima tekrarlandığında, reklam kampanyalarında olduğu üzere. Bir süreçten sonra gerçeğe dönüşüyor. O vakit bir ortada yaşayabileceğiniz bir çok beşerle ortanıza ara koyuyorsunuz.” dedi.
‘Devletin tüm bireylere/gruplara eşit aralıkta durması gerekir’ diyenlerin oranının yüzde 94 çıktığını açıklayan Kentel, “Daha evvelki sayılara nazaran bu hayli yüksek bir sayı. Neredeyse
herkes ‘bu devlet herkese eşit davransın’ diyor. Bu inanılmaz bir bilgi.” yorumunda bulundu.
“TOPLUMDAKİ TÜM ÖGELERİN KEDERLERİ ORTAK”
‘Toplumda huzur içinde bir ortada yaşayabilmemiz için aşağıdaki hangi bahislerde adaletin sağlanması değerlidir?’ sorusuna yüzde 82 ile gelir dağılımı adaletsizliğinin gidirilmesinin ön sırada yer almasının değerine vurgu yapan Kentel, kelamlarına şöyle devam etti:
“Kürt’ü, Türk’ü, dindarı, laiki aslında hepsinin emsal kaygıları var.
Bayan erkek üzere cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesini isteyenler yüzde 71.
Etnik eşitsizliğin gidirilmesi gerektiğini söyleyenler yüzde 62.
Mezhepsel kümeler ortasındaki eşitsizliğin giderilmesi yüzde 62.
Genç, yaşlı üzere ayrımın ortadan kalkması yüzde 34.
Buradan da şöyle bir şey çıkıyor. ‘Bu problemleri çözmek önemli’ fakat bunları kim konuşacak? Nasıl konuşacak? Konuştuğunuz vakit başınıza bir şey gelecek mi? O vakit sıkıntının, ‘birlikte yaşayalım, kardeş olalım’ probleminden öte siyasi bir sıkıntı olduğu ortaya çıkıyor. O vakit konuşma kaygımızı yenecek demokratik teamaüllerin oluşmasının ne kadar değerli olduğu ortaya çıkıyor.”
“ARAŞTIRMA SORUNUN TAHLİLİNİ DE ORTAYA KOYDU”
Kentel, KONDA ve SAM’ın ortaya çıkardığı çalışmanın, meselelerin tahliline dair fikirler sunduğunu ileri sürdü. “Bir kadro beşerler yan yana geldiklerinde kutuplaşma problemini aşıyorlar” diyen Kentel bunlara ön kıymetli örnek olarak bayanları gösterdi. “Özellikle bayanlar bir ortaya geldiğinde, bu problemleri çok daha kolay aşıyorlar” diyen kelamlarına şöyle devam etti:
“Gençler de çok rahat aşıyor bu sorunları. Kimlikleri konuşmak diye bir sıkıntıları yok. Soğuk savaştan kalma kimliklerle konuşma üzere bir kederleri yok. Çok daha diğer sıkıntılarda bir ortada yaşamalarını gerektiren ortak bahisleri var.”
“TOPLUMUN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU ‘MEGA PROJELER’ YERİNE ETRAFIN KORUNMASINI ÖNEMSİYOR”
Bu araştırmanın ortaya çıkardığı bir öteki kıymetli hususun da tabiatın korunması olduğunu vurgulayan Kentel, “Çevre sıkıntısında, sağcı-solcu demeden inanılmaz ortak bir potansiyel var. Kokladığınız hava, içtiğiniz su herkesin ortak problemi. ‘Siyasi hengameleri bir kenara bırakıp, soluduğumuz hava, içtiğimiz su ortak sorunumuz olmalıdır” diyenler yüzde 91.” dedi.
‘Baraj yahut yol yapmak için gerekiyorsa ormanların bir kısmı feda edilebilir’ diyenlerin yüzde 71 çıkmasını yorumlayan Kentel, “Burada biraz zorlanmaya başlıyor beşerler. ‘İyi de kardeşim fabrika lazım. Yol lazım’ diyorlar. Yüzde 71’lik bir kesim hiçbir surette tabiattan vazgeçmiyor. Mega proje, büyük proje demeden tabiatın daha değerli olduğunu düşünen büyük bir kesim var. Burada önemli bir potansiyel olduğunu düşünüyorum” tabirinde bulundu.
“BİR ORTADA YAŞAMAMIZ MÜMKÜN”
“Bir ortada yaşama kapasitemiz nedir?” sorusuna yanıt için “Almanya’da Türk çocukları için Türkçe ana lisan hakkı” ve “Türkiye’de Kürt çocukları için Kürtçe anadil hakkı” üzerine yaptıkları değerlendirmeyi aktaran Kentel, “Her iki durumda anadilde eğitim hakkını savunanların toplamı yüzde 47. Bir de yüzde 12’lik ‘Hayır ulus devlette kimse diğer lisanda eğitim alamaz’ diyen bir kesim var. Almanya’da Türk çocuklarının anadil hakkını kabul edip, Türkiye’de Kürt çocuklarının anadil hakkını reddeden kesim ise yüzde 16.” dedi.
Kentel, Türkiye’de bir ortada yaşamak isteyen yüzde 47’lik bir kesim olmasının hayli kıymetli olduğunu vurgulayarak, “Bu sayı toplumun farklılıklarıyla birlikte, bir ortada yaşama dileğini ve kapasitesini göstermek açısından çok güçlü bir veri” değerlendirmesinde bulundu.
“TEDİRGİN VE TEMKİNLİ OPTİMİSTLİK İÇİNDEYİZ”
Kentel’in sunumu akabinde ise KONDA Genel Müdürü Bekir Ağırdır yaptıkları saha çalışmasıyla ilgili bilgiler verdi. Ağırdır konuşmasına, “Burada beni görünce seçime dair beklenti içindesiniz. Buna dair bir şey söyleyeyim. Bu bahar akşamında. Huzursuz ve temkinli bir optimistlik içindeyiz” diyerek başladı.
“Ukrayna diye bir sorun var karşımızda. Pandemi isminde bir melanet var başımızda. Her gün 80-90 yurttaşımızı kaybediyoruz. Dehşet bir ekonomik buhranın göbeğinden geçiyoruz” diyen Ağırdır, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Başka bir iklimde konuşuyoruz. Hal böyleyken dün gündemde anadil sorunu yokken bile bunları konuşmak çok bedelli. Zira konuştuğumuz sorunların başında, seçimi de belirleyen en değerli sorunlardan biri olarak; iktisattan sonra, toplumsal kutuplaşma.
Benim kutuplaşmadan kastettiğim şu; Rastgele bir sorunu kendi dinamikleri ve aktörleri üzerinden. Vakte bağlamadan kategorik olarak durum almak.
Yanlışsız yahut yanlış kimi büyüklerimiz ne söylese hepimiz palavra diyecek. Kutuplaşma dediğimiz şey bu. Muhakeme yeteneğimizi diğerlerine ipotek etmek.”
“TOPLUMSAL KUTUPLAŞMA 2008’DEN İTİBAREN DERİNLEŞTİ”
Ağırdır konuşmasında, 2008’den itibaren toplumsal kutuplaşmanın arttığına dikkat çekti. Siyasi kutuplaşmanın, iktidar yandaşlığı yahut tersli üzerinden geliştiğini ileri süren Ağırdır kelamlarına şöyle devam etti:
“Ama sorunun derinine indiğimizde, bu toprakların kadim sorunlarından olan ‘etnik aidiyet ve dini aidiyetleri görüyoruz. Bunlar yeni ortaya çıkmış şeyler değil elbette. Farklı olan şey, bu başka kümelerin giderek çatışmacı bir lisana evriliyor olması.”
Toplumun yüzde 55’inin 11 büyük kentte yaşadığını hatırlatan Ağırdır, “Aynı büyük metropollerde yaşamamıza karşın; farklı gettoları, farklı hastaneleri, başka AVM’leri farklı marketleri tercih ediyoruz.” dedi.
Ağırdır, bu durumun çatışmaya açık manipüle edilebilir bir iklim yarattığını öne sürerek, “Bu toplumun halletmesi gereken en değerli sıkıntılardan biri.” yorumunda bulundu.
Bu sıkıntıyı çözmek için zihni ve duygusal maniler olduğunu söyleyen Ağırdır, “Kürtlerin nasıl kendi kimlik talepleri varsa, Türklerin de Kurtuluş Savaşı’ndan bu yana gelen güvenlik talebi var” diye konuştu.
“PANDEMİ BİRBİRİMİZDEN FARKIMIZ OLMADIĞINI GÖSTERDİ”
Toplumun önünde meseleleri çözmek için büyük fırsatlar olduğunu söz eden Ağırdır, “O fırsat alanlarından birincisi ne? Bir pandemi. İkincisi 5 yıldır yaşanan ekonomik kriz. Üçüncüsü de ülkenin siyaseten yönetilemeyen bir sıkıntılar yumağının önümüze yığılması. Ortada bugün bir sel yığınının oluşturduğu manzara üzere bir durum var. Bunu bir risk olarak görebiliriz, ‘Vah vah selden her yer çamur olmuş’ diyebiliriz. Bunu bir fırsat olarak da görebiliriz zira, ‘Ne kadar sıkıntımız varsa hepsi gözümüzün önünde. Ne olduğunu artık biliyoruz’ diyebiliriz.” dedi.
Pandeminin farklı kamplardaki insanların aslında birbirlerinden bir farklarının olmadığını gösterdiğini ileri süren Ağırdır, “Salgın gösterdi ki, koronavirüs dokunduğu her yeri yakıyor. Şayet garibansanız Kürt yahut Türk olsanız farketmiyor. Hastalık herkesi eşit derecede etkiliyor. Türkiye iki yıldır komşularının tıpkı sıkıntıdan muzdarip olduğunu deneyimliyor. Pandemi bir farkındalık oluşturdu her şeyden önce” tabirinde bulundu.
“EKONOMİK KRİZİ GERÇEK BİR GERÇEK”
5 yıldır devam eden ekonomik krizin problemleri tahlilinde ikinci bir alternatif olduğunu ileri süren Ağırdır açıklamasına şöyle devam etti:
“Bizim araştırmalarımıza nazaran Türki
ye’de yüz hanenin 40’ında gelir sarfiyattan eksik. Beşerler geçinebilmek için ya bir öğün eksiltiyorlar, ya da kaloriferleri kapatıyorlar. Yahut ‘Evladım sana bu kış ayakkabı alamayacağım’ diyorlar. Her zamanki yoksulluktan farklı bir durum bu. Hala bu buhran devam ediyor. Münasebetiyle bu ortamda herkes şunu gördü; ‘Bu dindarlar var ya. Bu Kürtler var ya’ diyerek belirli kesitleri işaret edenler aslında soyut. Burada gerçek bir hayat var ve bu insanların midesine dokunuyor. Bu araştırmalardaki sayılar karından uydurulmuş şeyler değil. Bütün bunların bir temenni, bir feryat olduğunu düşünüyorum”
“İNSANLAR CEBİNDEKİ PARAYA BAKTIĞINDA ÖTEKİ ANLATIMLAR SOYUT KALIYOR”
Bütün araştırmalarımızda gördüğümüz şey, bu mahzur dediğimiz meselelerin artık bir fırsat alanı açmış olduğudur” diyen Ağırdır kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Türkiye’de örneğin Kürtçe eğitim sorunu 5 yıldır gündemde yok. Lakin toplumun 2010’dan bu yana bugüne biriktirdikleri ve gördükleri var. Her ay 600 binden fazla meskenden data toplayıp bunlardan tahlil yapan biri olarak şunu söyleyebilirim ki, 2010’dan bu yana beşerler ortadaki gerçek sorunu görüyor. Ve bu gerçek sorun sizin soyut anlatımlarınız karşısında tartı kazanıyor. Siz ister ‘Ayasofya’ deyin. İster, ‘Ey Amerika’ deyin. Bütün anlattığınız soyut öykü, beşerler konutuna giderken bakkala girip fiyatlar karşısında cebindeki parayı gördüğünde geride kalıyor. Hasebiyle ortak yaşama alanı için bir umut ışığı oluşmuş durumda. Yine biz olabilmek için önümüzde bir fırsat alanı var. Toplumun önüne yeni bir öykü koymamız lazım”
Ağırdır, Türkiye’de siyasetin ve medyanın çatışmacı bir lisan kullanmasından muzdarip olduğunu söyleyerek, “Bu telaffuzlar insanların yanlışsız bildiklerinin önünde bir bariyer oluşturuyor” dedi.
“TOPLUMA UMUT VERMEZSEK ÖNÜMÜZDEKİ SEÇİMDE NE OLACAĞI BELLİ”
“Umudu inşa etmekle ilgili bir sıkıntımız var” diyen Ağırdır, “Yarın gerçek bir lider adayı çıktı diye ülkenin ve hiçbirimizin hayatının değişmeyeceğini bilmemiz lazım. Şayet memleketin hali için üzülüyorsak artık iş yapmanın peşinde olmamız gerekiyor” tabirinde bulundu.
Ağırdır konuşmasını şöyle tamamladı:
“Elbirliği ile ve daima birlikte ne yapacağımızı düşünmemiz lazım. Toplumda bunu bekliyor. Toplum bu türlü vakitlerde okumuş-yazmış beşerlerine bakar. Biz de onlara ümitsizlik vaat ediyorsak. O vakit önümüzdeki seçimde ne olacağı muhakkaktır. Onun için korkutan lisan yerine umudu yeşertecek lisana gereksinimimiz var. O nedenle işimiz hem kolay hem de güç.”